انواع نژاد مرغ ایرانی | آشنایی با ویژگیهای نژادهای مرغ بومی در ایران
پرورش نژادهای بومی مرغ در ایران
گوشت مرغ و تخم مرغ از مهمترین ارکان سفره هر ایرانی هستند. بههمین دلیل ایرانیان از دیرباز گونههای مختلفی از مرغ را پرورش میدادهاند. نژادهای مرغ ایرانی در دسته مرغ آسیایی قرار میگیرند. همچنین این نژادها از انواع مرغ گوشتی، مرغ تخمی، مرغ دومنظوره یا تخمی-گوشتی و مرغ زینتی هستند. تعیین نژاد مرغ عموما براساس دقت در عواملی چون: رنگ، شکل عمومی بدن، سر، تاج، ریش و ساق پا صورت میگیرد. در این مطلب با انواع نژاد مرغ ایرانی آشنا میشویم.
مرغ مرندی؛ برترین نژاد مرغ تخمگذار ایرانی
اصالت این مرغ به شهر مرند از توابع استان آذربایجان شرقی برمیگردد. مرغ مرندی نژادی دومنظوره از انواع نژاد مرغ در ایران، برای تولید گوشت باکیفیت و تخم است. این نژاد در زبان ترکی به (مرند قَرَسی) بهمعنای (مرغ سیاه مرندی) معروف است. از ویژگیهای ظاهری این نژاد میتوان به این موارد اشاره کرد:
- منقار خاکستری یا سیاه
- پرهای کُرکدار سیاه با انعکاسی به رنگ سبز
- طول متوسط بدن نسبت به نژادهای دیگر
- پنجههای بدون پر
- ریش قرمز رنگ با اندازه متوسط
- لاله گوش سفید رنگ و کوچک
- ساق پا پوشیده از پر
مرغ مرندی در حدود 6 تا 7 ماهگی به بلوغ میرسد. در شیوه پرورش سنتی و در شرایط روستایی عموما سالیانه بین 120 تا 150 تخم میگذارد. اگر اصول پرورش مدرن در مورد آن رعایت شود این میزان تا بیش از 200 تخم در سال قابل افزایش است. وزن تخم مرغ مرندی در حدود 50 گرم و رنگ پوست آن، قهوهای روشن است. وزن خروس در این نژاد بین 2.5 تا 3 کیلوگرم و وزن مرغ آن در حدود 2200 گرم است.
مرغ لاری؛ یک نژاد منحصربهفرد و جنگجو
مرغ لاری یکی از انواع مرغ ایرانی و از دسته مرغهای سنگین است. این نژاد را میتوان در گروه مرغهای زینتی و جنگی نیز قرار داد. نزدیکترین نژادها به مرغ لاری، نژاد مالای (Malay) و نژاد کورنیش (Cornish) هستند. این نژاد ابتدا از آمیختگی نژادهای مالای و کورنیش با نژادهای بومی در سواحل جنوبی ایران ایجاد شده و از آنجا به شهر لار و سپس به نواحی دیگر ایران و کشورهای همسایه انتقال یافته است. برخی از ویژگیهای ظاهری این مرغ را با هم مرور میکنیم:
- پنجه پهن و دارای 4 انگشت
- قلم پای بلند و کلفت به رنگهای زرد مایل به قهوهای و قهوهای تیره
- سر کشیده که نسبت به بدن، کوچک بهنظر میرسد
- لاله گوش به رنگ قرمز
- گردن بلند و کشیده استوانهای
- چشمهای درخشان با فرم عقابی و رنگ نارنجی
- تاج و ریش کم و کوتاه به رنگ قرمز یا قرمز تیره
- منقار کوتاه و زرد رنگ
میزان تخمگذاری سالیانه در مرغ لاری کم و در حدود 80 تا 100 تخم است؛ این نژاد در 7 ماهگی به بلوغ میرسد. ضریب تبدیل غذایی در این مرغ، نامطلوب است و در قبال 20 کیلوگرم دان، یک کیلوگرم تخم مرغ بهدست میآید.
گوشت و تخم این پرنده از کیفیت بالایی برخوردار است و طعم خوبی دارد. وزن خروس لاری عموما بین 4 تا 5 کیلوگرم است که در برخی از انواع آن به 6.5 کیلوگرم نیز میرسد؛ وزن مرغ لاری نیز در حدود 3 تا 4 کیلوگرم است.
مرغ خزک؛ بومی منطقه سیستان
اصالت مرغ خَزَک به منطقه سیستان، شهر زابل و اطراف رودخانه هیرمند و دریاچه هامون میرسد. کوتاه بودن پاهای این پرنده باعث شده است، خزک نامیده میشود. مزیت این نژاد در مقاومت بالای آن نسبت به عوامل محیطی و اقلیمی و حتی کمبودهای غذایی است. برخی از ویژگیهای ظاهری این مرغ ایرانی را با هم مرور میکنیم:
- پرهایی به رنگهای: حنایی، قهوهای تیره، قرمز، سفید و مخلوطی از این رنگها
- تاج به شکل شانهای یا کنگرهای
- لاله گوش به رنگ قرمز پر رنگ
- پرهای دم به سمت بالا و عمود بر بدن قرار میگیرد
- پاهای کوتاه
مرغ خزک سالیانه بین 70 تا 80 تخم میگذارد و زمان تخمگذاری آن بین اواخر اسفند تا ماه خرداد است. رنگ پوسته تخم مرغ خزک، سفید است و به رنگ دیگری مشاهده نمیشود. وزن تخمهای این پرنده در حدود 35 تا 50 گرم است. مرغ خزک در دسته مرغ گوشتی قرار میگیرد و وزن مرغ و خروس آن در حدود 5100 تا 5200 گرم است.
نژادهای دیگر مرغ ایرانی
غیر از نژادهای مشهوری که معرفی کردیم، انواع مرغ و خروس ایرانی از نژادهای دیگر نیز در مناطق گوناگون ایران در شرایط روستایی و به شیوه سنتی پرورش داده میشوند. برخی از آنها اصیل و برخی حاصل آمیختگی نژادهای دیگر هستند. با ویژگیهای برخی از این مرغها آشنا میشویم.
مرغ گردنلُخت مازندرانی
این نژاد بیشتر در استانهای مازندران و گیلان پرورش داده میشود. رنگ پرهای سفید، کرم، قهوهای و سیاه است. گردن این پرنده، لخت و به رنگ قرمز یا صورتی است. میزان تخمگذاری مرغ گردنلخت از نژاد مرندی بیشتر است و در 19 هفتگی به بلوغ میرسد.
مرغ اصفهانی
پرهای این پرنده عموما به رنگ سیاه است. این پرنده در 22 تا 24 هفتگی به بلوغ میرسد و سالیانه بین 130 تا 150 تخم میگذارد. نژاد اصفهانی دوبار در سال کُرچ میشود. رنگ پوسته تخم در این نژاد سفید تا قهوهای است.
مرغ دشتیاری
این نژاد بیشتر در منطقه جنوب استان سیستان و بلوچستان و شهرهای دشتیار، سرباز، چابهار و کنارک دیده میشود. مرغ دشتیاری به مرغ لاری شباهت زیادی دارد. کرک و پر کوتاه، تاج کوچک به رنگ نخودی، پاهایی به رنگ سفید یا زرد، نوک زرد، سفید یا قهوهای روشن از ویژگیهای ظاهری مرغ دشتیاری است. این مرغ سالیانه تا 90 تخم میگذارد و مقاومت بالایی نسبت به عوامل محیطی و بیماریها دارد.
مرغ گلپایگانی
مرغ گلپایگانی حاصل آمیختگی نژادی با گونههای خارجی است. از دیگر گونههای دورگه ایرانی میتوان به مرغ کرمانشاهی و مرغ ورامین اشاره کرد. مرغ گلپایگانی بیش از 200 تخم در سال میگذارد و از بهترین نژادهای مرغ تخمگذار ایرانی است.
یادگیری مهارتهای پرورش مرغ بومی
گروه آموزشی آرش کرمانی موسسهای فعال در زمینه آموزش مهارتها و انتقال دانش نوین پرورش انواع پرندگان پرورشی در ایران است. یکی از دورههای آموزشی پرطرفدار در سایت آرش کرمانی، دوره هوش پرورش مرغ بومی است.
دوره هوش پرورش مرغ بومی، مناسب کارآفرینان، افرادی که میخواهند بهتازگی وارد کسبوکار پرورش مرغ بشوند و پرورش دهندگانی است که میخواهند کسبوکار خود را توسعه دهند. این دوره تمامی دانشها و مهارتهای این حوزه را از راهاندازی سالن، خرید تجهیزات، تکنیکهای افزایش راندمان، سودآوری و بازاریابی را به علاقمندان میآموزد. با دورههای هوش پرورش پرندگان در سایت آرش کرمانی، در مدتی کوتاه به اهداف بزرگ کسبوکار خود دست پیدا خواهید کرد.